Trong những năm vừa qua, Lâm Đồng luôn là địa phương được Bộ LĐ-TB&XH xếp vào top những tỉnh thực hiện tốt quyền trẻ em. Nhưng trong bức tranh toàn cảnh đầy tín hiệu lạc quan ấy, việc chăm sóc sức khỏe và mức độ bảo vệ trẻ em tại Lâm Đồng vẫn còn những góc khuất với rất nhiều thách thức, đặc biệt là với trẻ em ở những nơi chưa phát triển.
Trong những năm vừa qua, Lâm Đồng luôn là địa phương được Bộ LĐ-TB&XH xếp vào top những tỉnh thực hiện tốt quyền trẻ em. Nhưng trong bức tranh toàn cảnh đầy tín hiệu lạc quan ấy, việc chăm sóc sức khỏe và mức độ bảo vệ trẻ em tại Lâm Đồng vẫn còn những góc khuất với rất nhiều thách thức, đặc biệt là với trẻ em ở những nơi chưa phát triển.
 |
| Chăm sóc và bảo vệ trẻ không chỉ là trách nhiệm, mà còn là phải biết lắng nghe bằng trái tim. Ảnh: Phan Nhân |
Là địa phương có “hồ sơ” khá sạch và gần như nằm ngoài các điểm nóng gây xôn xao dư luận, gây phẫn nộ từ xã hội trong các vụ bạo hành, đối xử bất công và xâm hại thân thể trẻ em. Tuy nhiên, tại Lâm Đồng việc chăm sóc và bảo vệ trẻ em trong việc tạo ra không gian, môi trường thuận lợi nhất để phát triển lại gặp phải rất nhiều khó khăn, nhất là khi những vấn đề đó rất cũ, bất cứ ai cũng có thể nhận ra, cũng có thể trả lời được, nhưng lại không thể dễ dàng để giải quyết, tháo gỡ trong ngày một, ngày hai.
Rất nhiều chương trình, dự án dã được triển khai đồng loạt tại Lâm Đồng sau khi có Chỉ thị 20-CT/TW ngày 15/11/2012 của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em trong tình hình mới” và “Chương trình hành động vì trẻ em giai đoạn 2012-2020”. Theo đánh giá, những chương trình, dự án này vẫn chưa đạt được hiệu quả ở “mức độ chuẩn” theo cả hai nghĩa, chất lượng và chiều sâu.
Một trong những hạn chế luôn được các cơ quan chức năng từ tỉnh đến địa phương đưa ra, đề cập tới đó là Lâm Đồng là một tỉnh miền núi, tình hình kinh tế - xã hội còn rất nhiều khó khăn; mặt bằng dân trí thấp, hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, còn ràng buộc bởi nhiều tập tục, mặc dù công tác giáo dục tuyên truyền đã được triển khai, nhưng nhận thức về các quyền cơ bản của trẻ em luôn chuyển biến chậm, cũng như ít được quan tâm. Thêm vào đó, sự chênh lệch về thu nhập và mức sống giữa thành thị và nông thôn, giữa các nhóm dân cư trong xã hội còn khá cao; tỷ lệ hộ nghèo ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số còn cao nhưng lại kéo theo tình trạng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em trong gia đình nghèo, cận nghèo có chiều hướng gia tăng. Hầu hết, nhóm trẻ có hoàn cảnh gia đình khó khăn (dù gia đình không còn là hộ nghèo), hầu như chưa tiếp cận được đầy đủ các dịch vụ xã hội và phúc lợi cho trẻ dẫn đến việc các mục tiêu, chỉ tiêu của chương trình dự án đạt thấp hoặc không đạt.
Xét một cách toàn diện và khách quan, những tồn tại, hạn chế ấy là một thực tế. Bởi tại Lâm Đồng, vấn đề nhận thức của các gia đình và cộng đồng về việc việc bảo vệ và chăm sóc trẻ vẫn chưa có nhiều chuyển biến. Tình trạng xâm hại, ngược đãi, bóc lột lao động đối với trẻ em vẫn chưa được cộng đồng quan tâm đúng mức. Rất nhiều vụ việc vẫn không được người dân chủ động thông báo cho các cơ quan chức năng can thiệp, xử lý kịp thời. Ngoài ra, nhiều gia đình chỉ quan tâm, chú trọng phát triển kinh tế, nên ít dành thời gian quan tâm đến con cái. Bên cạnh đó, tình trạng người thân trong gia đình có hành vi bạo lực, thường là do thiếu hiểu biết về Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, không nhận thức được hành vi vi phạm quyền trẻ em dẫn đến rất nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại, bạo hành nhưng bị giấu kín. Và dù đã được tham gia tập huấn, đào tạo, nhưng có thể thẳng thắn thừa nhận, trình độ và năng lực của đội ngũ chăm sóc trẻ em ở các cấp (nhất là cấp cơ sở) còn rất yếu và thiếu căn bản.
Bà Lê Thị Thêu - Phó GĐ Sở LĐ-TB&XH Lâm Đồng thừa nhận: “Công tác chăm sóc, bảo vệ, giáo dục trẻ em tại tỉnh trong thời gian vừa qua đã có nhiều thay đổi, tuy nhiên vẫn còn đó rất nhiều thách thức. Tỷ lệ trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt vẫn còn cao; việc giảm tỷ lệ trẻ em bị bạo lực, trẻ em bị xâm hại tình dục dù đã được can thiệp và trợ giúp 100%. và đã có giảm so với thời điểm 2012 tuy nhiên về mức độ lại nghiêm trọng hơn. Đặc biệt, tai nạn thương tích trẻ em (đuối nước, tai nạn giao thông) vẫn luôn là vấn đề làm đau đầu các cơ quan chức năng, song đến thời điểm hiện tại vẫn chưa tìm ra phương thức hữu hiệu để kiểm soát, ngăn ngừa, nhất là đối với trẻ em vùng sâu, vùng xa”.
Theo số liệu thống kê của ngành LĐ-TB&XH tỉnh, tính đến thời điểm hiện tại, tổng số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt trên địa bàn tỉnh vẫn còn 3.900 trẻ, giảm 35,3%; số trẻ em bị xâm hại tình dục là 5 trẻ giảm 11 trẻ và số trẻ em tử vong so tai nạn giao thông là 6, giảm 1 trẻ so với năm 2012; ngược lại số trẻ em bị đuối nước lại tăng, năm 2017 toàn tỉnh đã có 13 trẻ bị tử vong, so với năm 2012 tăng 5 trẻ.
Đây là những con số chưa ở mức “báo động” nếu đem ra so sánh với các địa phương khác và giúp cho Lâm Đồng luôn được trung ương nhìn nhận và đánh giá cao. Nhưng sẽ thấy giật mình, bởi đây luôn là những vấn nạn cũ, thường xuyên lặp lại trong nhiều năm qua và đáng buồn là vấn đề này đều có thể giải quyết, làm tốt hơn nếu như chúng ta có cách thức quản lý, sự chung tay và quan tâm hơn nữa của cộng đồng xã hội.
Trở lại với câu chuyện đuối nước tại Lâm Đồng, có thể nói đây là trong những vấn nạn gây ra nhiều đau xót và thương tâm nhất đối với nhiều gia đình và cả cộng đồng xã hội. Hầu như, không có năm nào, chúng ta lại không nghe, hoặc tận mắt chứng kiến những vụ đuối nước đau lòng của trẻ em tại sông suối, ao hồ trong những kỳ nghỉ học, khi bố mẹ vắng nhà. Phần lớn các vụ đuối nước đều do các em tự động rủ nhau ra sông suối nơi vắng vẻ, hoặc chơi gần những ao hồ trong rẫy vườn không có hàng chắn bảo vệ.
Không nói tới những vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn như Đồng Nai Thượng, Đưng K’nớ hay Đạ Tông, Đạ Long… ngay tại trung tâm của 12 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh thì cũng chỉ vỏn vẹn có hai đô thị lớn nhất là Đà Lạt và Bảo Lộc, các em mới có điều kiện để tham gia những khóa học bơi, cũng như có điều kiện tiếp cận với hồ bơi một cách gần nhất. Hơn thế, dù tất cả địa phương đều đã có trung tâm văn hóa, thanh thiếu nhi được xây dựng khá khang trang và bài bản, nhưng việc cho các em tham gia các hoạt động văn hóa, rèn luyện kỹ năng sống… còn chưa được đầy đủ, chưa nói đến việc triển khai việc giúp các em có cơ hội học bơi để tránh đuối nước.
Ông Trần Tuấn - Chi cục trưởng Chi cục Bảo trợ xã hội và BVCSTE tỉnh Lâm Đồng cho biết: “Cho đến thời điểm hiện tại, do số lượng hồ bơi trên toàn tỉnh còn hạn chế, nên nhu cầu học cho các em đều không thể đáp ứng được hết. Phần lớn các cơ quan chức năng mở lớp dạy bơi cho trẻ em đều nằm ở mức thí điểm, qua đó tuyên truyền về phòng chống đuối nước cho trẻ, vận động ý thức về học bơi cho các em, cũng như khuyến khích phụ huynh cho các em tham gia để có thể phòng, chống đuối nước một cách hiệu quả nhất”.
Đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội sớm đưa Lâm Đồng trở thành một tỉnh phát triển rõ ràng là nhiệm vụ cấp bách và hàng đầu của Đảng bộ, chính quyền và toàn thể nhân dân Lâm Đồng trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, về lâu dài việc chăm sóc, bảo vệ cho trẻ em, chủ nhân và nguồn nhân lực tương lai, chính là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững đó. Sẽ không khó, để ngân sách của mỗi một địa phương có thể tiến hành xây dựng những khu vui chơi hay đơn giản là những bể bơi để các em có thể học bơi và trang bị những kỹ năng tốt nhất trước khi bước vào đời.
Chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em một cách tốt nhất, hướng các em tới một môi trường lành mạnh, cơ bản để phát triển toàn diện sẽ cần rất nhiều thời gian. Điều này không chỉ đơn thuần là gắn hai chữ trách nhiệm, mà chúng ta còn phải biết lắng nghe, tôn trọng trẻ em với tất cả tình yêu thương.
LAM ANH
