Mới đây, Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường (KH-CN-MT) Quốc hội khóa 13 đã tổ chức kỳ họp thứ 8 tại Đà Lạt. Trong nhiều nội dung được bàn đến tại kỳ họp này của Ủy ban KH-CN-MT, hai vấn đề được các đại biểu đặc biệt quan tâm là địa điểm xây dựng lò hạt nhân mới tại Đà Lạt và đề án lập Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (V-KIST).
* Có nên lập Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc?
Mới đây, Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường (KH-CN-MT) Quốc hội khóa 13 đã tổ chức kỳ họp thứ 8 tại Đà Lạt. Trong nhiều nội dung được bàn đến tại kỳ họp này của Ủy ban KH-CN-MT, hai vấn đề được các đại biểu đặc biệt quan tâm là địa điểm xây dựng lò hạt nhân mới tại Đà Lạt và đề án lập Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (V-KIST).
Dự án xây dựng một lò phản ứng hạt nhân mới tại Đà Lạt (có công suất 15MWt - gấp 30 lần công suất định danh của lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt hiện nay) nằm trong đề án xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân có tổng vốn 499 triệu USD do Nga tài trợ tín dụng. Theo tỉnh Lâm Đồng, việc chọn địa điểm xây dựng mới lò phản ứng hạt nhân tại tiểu khu 151A thuộc phường 12 của thành phố du lịch Đà Lạt như sự lựa chọn hiện nay của Bộ KH-CN là chưa hợp lý, vì đây là khu vực nằm trong khu dân cư, quá gần với trung tâm TP Đà Lạt (cách trung tâm Đà Lạt khoảng 12km), dễ gây tâm lý lo ngại cho người dân và du khách. Theo đề xuất của lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng, việc xây dựng lò phản ứng hạt nhân mới này nên được đặt ở những vị trí xa trung tâm TP Đà Lạt hơn (từ 30 - 40km): Có thể chọn một trong 2 địa điểm ở xã Tà Nung và xã Trạm Hành thuộc TP Đà Lạt; hoặc cũng có thể chọn một trong 3 địa điểm tại hai xã Đạ Sar và Đạ Nhim thuộc huyện Lạc Dương. Trong đó, khả thi nhất là địa điểm thuộc tiểu khu 120 của xã Đạ Nhim cách trung tâm Đà Lạt khoảng hơn 30km, nằm trên trục lộ Đà Lạt - Nha Trang. Trong khi đó, Bộ KH-CN cho rằng việc đưa lò phản ứng hạt nhân ra quá xa thành phố sẽ khiến cho hoạt động của lò không mang lại hiệu quả cao vì không đảm bảo hạ tầng thiết yếu, không thu hút được nhân tài, khó khăn trong việc hỗ trợ hai nhà máy điện hạt nhân sẽ được xây dựng tại Ninh Thuận trong tương lai... Vấn đề này hiện đang chờ quyết định phân xử của Thủ tướng Chính phủ.
Cũng tại phiên họp này của Ủy ban KH-CN-MT của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Quân đã trình bày trước các đại biểu về đề án thành lập V-KIST để xin ý kiến của Ủy ban. Theo đó, tháng 7.2013, danh mục thành lập Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (V-KIST) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với tổng nguồn vốn dự kiến khoảng 70 triệu USD; trong đó, vốn viện trợ không hoàn lại của Hàn Quốc là 35 triệu USD, phần còn lại là vốn đối ứng của phía Việt Nam. Trong hiện tại, dự án này đang chờ Quốc hội ban hành một nghị quyết về cơ chế đặc thù. Tại phiên họp của Ủy ban KH-CN-MT của Quốc hội nói trên, nhiều đại biểu tỏ ra băn khoăn: Hiện Việt Nam đã có Viện Hàn lâm khoa học và khá nhiều viện nghiên cứu khoa học khác; trong đó có những viện chưa phát huy được hiệu quả. Do vậy, việc thành lập V-KIST trong lúc này có thật cần thiết, hay để nguồn vốn và nguồn nhân lực đó tập trung cho các viện nghiên cứu khoa học đã có? Được biết, V-KIST được triển khai thông qua hai đầu mối là Bộ KH-CN Việt Nam và Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA).
Khắc Dũng
